Centraal Amerika

Beste allemaal,

Een paar dagen geleden zijn we in Mexico aangekomen na de landen van Centraal Amerika doorkruist te hebben. Daarbij hebben we heel wat grensposten gezien. Panama, Costa Rica, Honduras, El Salvador, Guatemala en nu dan Mexico. Als je niet met een auto reist zijn de grensformaliteiten simpel: een stempel als je het land binnenkomt en een uitreis stempel bij vertrek. Echter als je reist met een auto heb je telkens een tijdelijke import vergunning (TIP, temporal import permission) nodig. En dat is vaak een heel gedoe. Al met al ben je daar telkens een paar uur aan kwijt. Veel systematiek zit er niet in. Bij elke grenspost is het weer anders. Bovendien zijn de procedures vaak ondoorgrondelijk. Hoewel we over het algemeen best gezagsgetrouw zijn komen toch wel anarchistische trekjes naar boven zo gauw we een grenspost naderen. En we hebben er echt pret in als de douane in haar eigen procedures verstrikt raakt.

Een mooi voorbeeld daarvan was de grens tussen Panama en Costa Rica. We moesten daar onze vingerafdrukken afgeven op een apparaat. Eerst de 4 vingers rechts, dan de 4 vingers links en tenslotte moesten beide duimen tegelijk op het apparaat. En er gaat een groen lichtje branden als het goed is gegaan. Zoals jullie weten was Marleen haar rechter pink tijdens een wandeling uit de kom geraakt. Deze was gezet en daarna gespalkt. En dat was nu een probleem want je kunt geen vingerafdruk  van een gespalkte pink nemen. En als je 3 vingers op het apparaat legt, springt hij niet op groen. De spalk eraf halen is ook geen optie. De grensbeambte was duidelijk in verwarring. Om een lang verhaal kort te maken, uiteindelijk hebben ze wat in het programma kunnen veranderen waardoor het apparaat ook 3 vingers accepteerde.

Een ander voorbeeld was de grens met Nicaragua. Daar was onlangs een spiksplinternieuwe grenspost geopend. Er was nauwelijks grensverkeer. Maar we hebben er uren over gedaan om de formaliteiten te doorlopen. We zijn zeker wel langs 20 verschillende beambten gegaan met telkens verschillende papieren waarop we telkens verschillende stempels kregen. En net toen we dachten dat we er doorheen waren, werd de auto naar een gigantische loods gedirigeerd. In die loods stond een even gigantisch röntgenapparaat. Breder en hoger dan een vrachtwagen en een meter of 5 lang.  Deze liep op rails en bewoog over de auto heen.  Vervolgens onderzochten de douaniers aan de hand van de zwart-wit foto’s de auto. De grijstinten hadden blijkbaar een bepaalde betekenis. Wat we er van begrepen was dat donkere plekken verwezen naar holle ruimtes.  Maar hoe de douaniers ook zochten, op de bewuste donkere plaatsen viel geen holle ruimte te ontdekken. Ze hadden duidelijk de instructies nog niet goed in de vingers en na een kwartier vruchteloos kloppen en tikken gaven ze het mismoedig op.

Van Panama reizen we eerst naar Costa Rica. Landschappelijk wijkt Costa Rica niet veel af van Panama alleen is het toerisme er veel meer ontwikkeld. Ook hier kilometers lange palmstranden en een lekker warme zee. Daarnaast hoge bergen waar het koel toeven is. En in de jungle gebieden vind je nog vele soorten dieren. We zagen er brulapen, luiaards, krokodillen en talloze soorten leguanen en kikkers. Het toerisme is hier een echte industrie geworden waardoor het ook meteen een deel van het avontuurlijke inlevert. Aan de voet van een vulkaan kamperen we op het terrein van een Nederlander, Gerard. Hij woont al zo’n 15 jaar in Costa Rica. Al pratend komen we zo op de levensomstandigheden van de lokale bewoners. Hoewel Costa Rica relatief rijk is, zijn er vrijwel geen sociale voorzieningen. Als de mensen ziek zijn, kunnen ze zich niet ziek melden. Dan komt er geen brood op de plank. In zo’n geval gaan ze wel naar de dokter. Die geeft ze een flinke spuit of een ander paardenmiddel zodat ze weer kunnen werken. Het lijkt ons niet bevorderlijk voor de gezondheid. De volgende dag wordt Harry wakker met een geweldig stijve nek. Vermoedelijk veroorzaakt door de airco op een bezwete nek. Er zit geen enkele beweging in. En dat is toch wel heel lastig als je moet autorijden. We raadplegen een fysiotherapeut. Die komt met het weinig opwekkend nieuws dat het akkefietje wel 6 weken kan duren. De half indiaanse vriendin van Gerard weet raad. Ze komt met een soort tijgerbalsem. ‘Het werkt fantastisch zegt ze. Iedereen met spierklachten gebruikt het hier. Ik zelf ook.’ Ze overhandigt een potje met de naam Dermolan Fuerte erop. Als we het etiket bestuderen staat daar vermeld dat het uitsluitend geschikt is voor runderen, paarden, varkens, schapen en geiten. Dat is pas wat je noemt een paardenmiddel. Moeten we dat echt proberen? Is het wel geschikt voor mensen? Gerard trekt ons over de streep. ‘Mijn vriendin heeft vaak rugpijn. Als ze dit spul erop smeert is ze er in 2 dagen vanaf.’ Marleen brengt de substantie op Harry’s nek en schouders aan. Het brandt behoorlijk maar dat is na een uurtje weer weg.  En het werkt wonderwel. Al na een paar uur is de bewegelijkheid behoorlijk toegenomen. En binnen 24 uur is de nek bijna normaal. Het advies ‘Doe als de locals’ is soms zo slecht nog niet.

Het derde land dat we bezoeken, Nicaragua, is echt anders dan de voorgaande. Het heeft een woelige geschiedenis met desastreuze burgeroorlogen achter de rug. Zelfs verleden jaar gold een negatief reisadvies voor het land vanwege interne strubbelingen. Nu is alles weer redelijk rustig. Maar dat neemt niet weg dat je nog erg veel wapens ziet in het openbare leven. Vaak worden we aangehouden door zwaar bewapende militairen. Het stelt niet veel voor: vanwaar kom je? Waar ga je naartoe? Wat is je nationaliteit? En dan wuiven ze je vriendelijk door. Daarnaast is er veel bewaking van mannen met indrukwekkende geweren. Vaak bij openbare gebouwen of pinautomaten. Maar ook op de boerderij annex zwembad annex bar waar we onlangs kampeerden. We hadden de bewaker letterlijk en figuurlijk voor de deur staan. Wat ook echt anders is in Nicaragua is het klimaat. Het is er veel droger waardoor de warmte beter te verdragen is. Wat dat betreft is Nicaragua geschikter voor het kamperleven dan de andere 2 landen. En het is zeker even mooi met zijn oude Spaanse steden zoals Granada, zijn nog werkende vulkanen en zijn kusten en meren.

Honduras was voor ons een transitland om naar El Salvador te komen. Ook dit laatste land wordt gekenmerkt door een zeer woelig verleden. We rijden door de jungle naar het plaatsje El Mozote. Hier had het bevrijdingsleger in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw haar hoofdkwartier. Omdat de regering vermoedde dat de bewoners het bevrijdingsleger steunden, zette men een strafexpeditie naar het gebied op. En het werd een bloedbad. De meeste strijdbare mannen waren uit het dorp gevlucht. En ondanks toezeggingen over hun veiligheid aan de achterblijvers vermoordde het leger iedereen. De tol: bijna 1000 doden waarvan het grootste gedeelte kinderen. We bezoeken een klein museum met relikwieën uit die tijd. Een provisorische zender, walkietalkies en heel veel wapentuig. Een oud verzetsstrijder leidt de bezoeker rond. Een paar dagen later kamperen we op het terrein van een oud klooster. Hoewel niet meer in gebruik wordt het gerund door Peggy, een zuster der liefde. Ze doet kunstprojecten gericht op traumaverwerking. Haar devies ‘Paz para arte’, vrede door kunst. De wonden van de burgeroorlog zijn geheeld maar de littekens zijn nog steeds zichtbaar.

Ook Guatemala, het volgende land dat we bezoeken, blinkt niet uit in stabiliteit. Net voor dat we het land binnengaan wordt de staat van beleg voor grote delen van het land ingetrokken. Hoe veilig is het daar nu? We willen naar het noorden reizen waar in de provincie Petén de stedelijke overblijfselen van de prachtige Maya cultuur te vinden zijn in het archeologische gebied van Tikal. Het reisadvies van Buitenlandse Zaken er bij gehaald. Deze meldt onder meer:

In Guatemala zijn moord, verkrachting en gewapende overvallen een groot probleem. De politie is onvoldoende in staat om deze criminaliteit aan te pakken. In het hele land vinden regelmatig gewapende overvallen plaats. Ook in zones die als veilig bekend staan.
Reis in Petén alleen met een door de toeristenorganisatie INGUAT erkend vervoersbedrijf. Wees voorzichtig in dit gebied. Er is aanhoudend drugsgeweld en er komen gewapende overvallen voor. Wilt u reizen naar het archeologisch gebied van Tikal? Reis dan bij voorkeur onder politiebegeleiding naar dit gebied. Vraag dit voor uw vertrek na bij uw reisorganisatie. Reist u met privé-vervoer? Sluit u dan aan bij de begeleide colonne van busjes van reisbureaus.

Oeps, dat is niet mis. Het algemene veiligheidsniveau lijkt op basis van deze informatie donkerrood. Maar dat is niet waar, het algemene veiligheidsrisico voor Guatemala taxeert BZ op geel dat wil zeggen Wees waakzaam, veiligheidsrisico’s. Dat is te vergelijken met Argentinië. Hoe moet je nu bovenstaande inschatten. Als we op onderzoek op Internet gaan blijkt dat in 2014 een toeristenbus is overvallen op weg naar Tikal. Maar dat bleek een inside-job te zijn. De chauffeur had een bende getipt dat hij rijke toeristen vervoerde. Voor zover we konden nagaan is er daarna nooit meer iets gebeurd. Het was dus een incident. Het lijkt wel of men zich bij zo’n reisadvies in wil dekken tegen alle gevaarlijke omstandigheden. En dat is niet verhelderend. Het is te vergelijken met een advies om in Utrecht niet met de tram te gaan omdat een verdwaasde man daar verleden jaar een aantal passagiers vermoordde.

Er van uitgaande dat het hier inderdaad om een incident ging, zijn we na navraag bij de politie naar het Mayagebied gereisd. We hebben geen problemen ondervonden. En het was zeer de moeite waard. Omdat we 12 jaar geleden al een keer in Tikal zijn geweest besluiten we naar een andere opgraving te gaan die hemelsbreed zo’n 40 km er van af ligt, Yaxha.  Over een steenslagweg moeten we eerst 10 kilometer door de jungle. De weg is stoffig en vol gaten. Bij een snelheid van 10 km hotsen en botsen we alle kanten op. Zelfs de laptop vliegt door de lucht en belandt gelukkig op een kussen. Gezien deze oncomfortabele aanvoerroute hadden we iets kleinschaligs verwacht.  Maar dat blijkt niet het geval. Er is een modern ontvangstcentrum midden in het oerwoud en er zijn tientallen bewakers, veel meer dan het handjevol dagelijkse bezoekers. Als je doorrijdt naar de opgraving is er een idyllische kampeerplaats direct aan het meer.  Je kunt er niet zwemmen want er zitten krokodillen. En in de bomen zitten slingerapen. Er loopt een klein pad van de kampeerplaats naar de ruïnes. We hebben het rijk bijna alleen. ‘Bijna’, want in één van de bomen heeft een troep brulapen zich verzameld die een oorverdovend lawaai produceren. Ooit (ca 700 na Christus) was deze stad bewoond door 42000 indianen. De piramide-achtige structuren getuigen nog van deze bloeitijd (zie de foto’s en het filmpje).  En net als  in alle andere Mayasteden trad rond 900 het verval in en werden de steden uiteindelijk verlaten. Over het waarom van dit verval tast men nog steeds in het duister. We blijven 2 dagen bij de ruïnes van Yaxha en genieten van een schitterende zonsondergang. Vandaar reizen we door naar de grens met Mexico. Maar daarover de volgende keer meer.