Start etappe 3: Panama

30 december 2019 - Coyolar, Costa Rica

Beste allemaal,

Half november zijn we aan de derde etappe van onze reis begonnen. We starten in Panama waar we de auto eind maart 2019 achter lieten. Het voorlopig einddoel is de VS waar we eind maart 2020 de auto opnieuw tijdelijk willen stallen. Tussen Panama en de VS liggen Costa Rica, Nicaragua, Honduras, El Salvador, Guatemala en Mexico. We zullen dus heel wat landen aan doen tijdens deze rit.

Panama stadPanama stadPanama stad oud

Panama heeft één van de meest extreme tropische klimaten ter wereld. Het is op zeeniveau het hele jaar door zo’n 25 tot 30 graden. Het land kent 2 seizoenen: de natte tijd en de droge tijd. De natte tijd duurt 8  maanden. Op een enkele dag kan er dan tijdens een bui meer regen vallen dan gemiddeld in Nederland gedurende een heel jaar. En wat men hier de droge tijd noemt is ook een relatief begrip. Men noemt deze droge tijd ook wel gekscherend ‘de minder natte tijd’ omdat het ook in deze periode nog vaak plenst.

 

Wat een dergelijk klimaat doet met een auto die 8 maanden stil staat, daar kwamen we al snel achter. We hadden de auto gestald op het terrein van de douane. Na het noodzakelijke papierwerk kunnen we de bus ophalen. We lopen naar de rand van het terrein langs duizenden gloednieuwe auto’s. Sommigen staan er al een hele tijd gelet op een waas van mos of algen over de lak. Onze auto staat onder een afdakje. Maar desondanks behoorlijk smerig aan de buitenkant. Maar dat kan eraf gewassen worden. De binnenkant is er slechter aan toe. Veel schimmel. Vooral op niet geplastificeerde delen. Schimmel op het stuur, de leren stoelen, de kussens, het bed, etc. Het ruikt ontzettend muf. Tweehonderd dagen  stil staan in de tropen is duidelijk niet bevorderlijk voor je interieur.

Auto slepenGas vullenKamperen

Toen we de accu’s acht maanden eerder afsloten, hebben we al het daarvoor benodigde gereedschap op het tafeltje achter de bestuurdersstoel gelegd. Lekker makkelijk als je ze weer wilt aansluiten. Dan hoef je niet eerst te zoeken. Echter, geen gereedschap te bekennen. De inhoud van de auto verder geïnspecteerd. Er was niets weg. Zelfs een mooie verrekijker niet. Diefstal lijkt dus weinig aannemelijk. We vermoeden dat de auto is verzet. Daarvoor moet de accu weer aangesloten worden. En wat is makkelijker dan om daarvoor het al aanwezige gereedschap te gebruiken. En vervolgens heeft men dat abusievelijk vergeten terug te leggen. Hoe dan ook we kunnen de accu’s zonder gereedschap niet aansluiten. Gelukkig is er ergens op het terrein een monteur die ons helpt. Hij sluit in vlot tempo de auto- en huishoudaccu’s aan. Na verschillende pogingen slaat de motor aan. Eerst hortend en stotend, maar na een paar minuten loopt hij  prima stationair. Mooi zo.

We pakken de handbagage en ruimen de auto provisorisch in. Alle ramen open om de schimmellucht te lozen. Dan willen we de auto in de versnelling zetten. Maar dat lukt van geen meter. Niet in zijn eerste, niet in de achteruit, noch in één van de andere versnellingen. De pook zit muurvast. De monteur wordt weer teruggehaald. “Een bekend fenomeen” zegt hij. “Je hoeft je geen zorgen te maken. Als een auto hier in de tropen een paar maanden niet rijdt, komt alles vast te zitten”. Hij belt voor een stevige auto om ons te slepen. We proberen de auto al rijdend in de versnelling te krijgen. Maar het lukt nog steeds niet. “Laat mij maar even” zegt de monteur. Hij neemt plaats. En terwijl hij wordt voortgesleept, lukt het hem om de auto in de vierde versnelling te krijgen. Het radarwerk komt weer in beweging. Als we zelf weer achter het stuur zitten proberen we alle versnellingen. Gaat nog wel heel stroef maar uiteindelijk zijn ze allemaal te bereiken.

We nemen het interieur goed onderhanden. Maar dan blijkt bij nadere inspectie ook het exterieur behoorlijk te lijden heeft gehad. De onderkant zit vol roest. We hebben de afgelopen jaren heel wat slechte wegen gereden en natuurlijk ook door zoutvlaktes.  Maar dan lieten we de onderkant goed schoonmaken. Maar blijkbaar niet goed genoeg. Er is zout achtergebleven. En dat zout heeft in combinatie met de hoge temperatuur en vochtigheid gedurende 8 maanden voor corrosie gezorgd. En die corrosie brak ons een paar dagen later goed op toen we de auto voor een servicebeurt bij de garage brachten. Sommige onderdelen waren al zo ver heen dat zoiets simpels als het verversen van de olie in de versnellingsbak resulteerde in de complete demontage van de versnellingsbak. Gelukkig was dat een extreem. Door een gespecialiseerd bedrijf hebben we wel de onderkant laten zandstralen en opnieuw laten sealen. Dus hij kan er weer tegenaan. In een vreemd land ken je heg noch steg. Al met al zijn we 3 weken bezig geweest om de auto weer in goede conditie te krijgen. 

JungleJungleStrand

Dat doet het klimaat dus met machines. Maar wat is het effect op mensen? Een aardig beeld krijg je als je kijkt naar de geschiedenis van de doorsteek kijkt. Van oudsher heeft Panama een belangrijke transportfunctie gehad. En dat komt door zijn ligging tussen de Stille en Atlantische Oceaan. De kortste afstand over land is 80 kilometer. Hij zou veel tijd schelen als je een doorsteek zou kunnen maken. Daar werd pas echt werk van gemaakt toen goud werd gevonden in Californië in 1848. Omdat er in de VS nog geen spoorlijn was van de oost- naar de westkust kozen veel goudzoekers voor een bootreis over de Atlantische Oceaan naar Panama. Daar werd de landengte overgestoken en vervolgens werd de boot genomen over de Stille Oceaan naar Californië.

Het ging om zulke aantallen mensen dat al snel besloten werd tot de bouw van een spoorlijn. Deze kwam gereed in 1855. Het bleek een helse onderneming in deze vijandige omgeving. De tol aan mensenlevens was hoog. Voor 80 km spoor lieten tussen de 5.000 en 10.000 arbeiders het leven. Maar niet alleen door de barre omstandigheden. Zo werden 750 Chinese koelies geronseld. Deze hadden in hun contract laten opnemen dat ze gratis een wekelijks rantsoen opium zouden ontvangen. Eenmaal in Panama bleek opium toch wel heel duur te zijn. Om kosten te besparen schafte de spoorwegmaatschappij het opiumrantsoen van de éne op de andere dag af. De koelies werden radeloos. Hels werk, in een vreemd land, zonder familie, en geen opium om de pijn te verzachten. Dit leidde tot één van de grootste collectieve zelfdodingen ooit. Ruim 450 koelies pleegden gezamenlijk zelfmoord.

Panama kanaalPanama kanaalPanama kanaal

Op 1 januari 1880 ging de eerste schop de grond in voor wat nu het Panamakanaal heet. Het was een Franse onderneming geleid door Ferdinand de Lesseps die eerder met succes het Suezkanaal had aangelegd. De aandelen van deze kanaalmaatschappij waren zo gewild dat honderdduizenden Fransen hun hebben en houwen verpandden om aandelen te kopen.  En het liep uit op een ramp. Belangrijkste oorzaak was dat men uitging van een kanaal op zeeniveau, dus zonder sluizen. Maar met de toenmalige techniek bleek dit uiteindelijk een onmogelijke opgave. En ook had men nog steeds geen idee hoe men met malaria en gele koorts moest omgaan. Men dacht dat malaria veroorzaakt werd door slechte lucht ( mal aria) die uit de moerassen komt. Dit verkeerde beeld leidde er toe dat veel maatregelen contraproductief waren.

Een frappant voorbeeld is de rol van de ziekenhuizen in die tijd. De Fransen lieten een ziekenhuis bouwen waar patiënten met malaria of gele koorts werden opgenomen. Om te voorkomen dat vraatzuchtige mieren de patiënten belaagden werden de poten van het bed in een bak water gezet. Dat waren natuurlijk de ideale broedplaatsen voor de muskieten die malaria en gele koorts verspreiden. Dit leidde er toe dat de kans dat je één van deze ziektes in het ziekenhuis opliep vele malen groter was dan in welk sompig moeras dan ook.  Velen stierven door malaria en gele koorts. Toen het project in 1889 roemloos ten onder ging had dit het leven gekost aan 20.000 mensen. Daarnaast waren een paar honderdduizend Fransen aan de bedelstaf omdat hun aandelen waardeloos waren geworden.

KustlijnZonsondergangPalmstrand

Toch lieten de Fransen heel wat bruikbaars achter. Ze verkochten hun concessie aan de Amerikanen. Deze begonnen in 1904 aan de bouw van een kanaal met sluizen. Dat duurde 10 jaar. Een groot verschil met de Franse poging was dat men sinds kort wist dat malaria en gele koorts door de muskiet werd veroorzaakt. Gelijk bij aanvang werden moerassen gedempt, in de dorpen bestrating aangelegd en werden wateroppervlakken met insecticide bespoten. De tol aan mensenlevens viel bij deze poging dan ook een stuk lager uit. Ruim 5.000 arbeiders lieten het leven. 

Heden ten dage zijn de malaria en de gele koorts zo goed als verdwenen in Panama. Wat niet verdwenen is, is het kanaal (en helaas ook de muskieten niet). We bezoeken de Miraflores sluizen en zien hoe een groot schip door het kanaal wordt geloodst. Zes treintjes zorgen ervoor dat de schepen uiterst nauwkeurig door de sluizen worden gemanoeuvreerd. Dat is vooral nodig voor de grote jongens. De ruimte tussen schip en wal is dan soms maar enkele decimeters.  De prijs voor een doorvaart gaat naar volume. De duurste passage ooit was $300.000; de goedkoopste ooit slechts een tiental dollars. Dat was voor iemand die zwemmend het kanaal overstak.

 

Als je het klimaat en de bloeddorstige insecten voor lief neemt, is Panama een mooi land. Het heeft kilometers lange, fraaie palmstranden. De zee is lekker warm met zo’n 25 graden. Grote delen van het land zijn nog bedekt door jungle. Richting Costa Rica zijn er bergen waaronder een aantal vulkanen. Sommige toppen halen de 3000 meter. Daar is het aangenaam koel overdag en zelfs koud in de nacht. Je kunt er heerlijk wandelen.

Pink uit de komPink uit de komPink in de kom

Maar dan moet je niet uitglijden. Dat overkwam Marleen op een mooie zondag. Ze roetsjte over een glibberige steen tijdens een trektocht met als resultaat pink uit de kom. En zo leer je ook de mensen kennen. Eerst twee Nederlanders die hielpen tijdens de terugtocht. Daarna iemand van de camping waar we stonden. Deze reed ons naar het ziekenhuis dat 30 km verder lag. Maar eerst moest hij nog even langs huis om geld te halen om te tanken. Op de eerste hulp aangekomen, moesten we 4 uur wachten omdat er een ernstig spoedgeval voorrang had. De pink werd vakbekwaam gerepareerd waarna de man ons weer terug bracht. Toen we een paar dagen wilden afrekenen wilde hij geen geld hebben voor deze service. De titel van het boek ‘De meeste mensen deugen’ is zo gek nog niet!

We zitten nu een week in Costa Rica maar daarover de volgende keer meer. 

Foto’s

13 Reacties

  1. Loes Bandsma:
    30 december 2019
    Wat een boeiende belevenissen hebben jullie weer meegemaakt! Geweldig verhaal en een mooi beeld in woord en foto's gemaakt.
    Goede reis verder!
    groeten,
    Loes
  2. Tineke Wouwe, van:
    30 december 2019
    Wat fijn om wat van jullie te horen!
    Goed dat jullie op van alles voorbereid zijn, want flexibiliteit is wel noodzakelijk!
    Gelukkig is de auto weer oké, hopelijk de pink van Marleen ook snel.
    Een goede jaarwisseling gewenst en veel mooie belevenissen en ervaringen in 2020!
    Groet, Tineke
  3. Cok Schreuder:
    30 december 2019
    Wat een verrassing! Voorlopig kan ik weer genieten van jullie interessante reisverhalen. Jullie zijn voor geen kleintje vervaard,
    dat blijkt nu al weer.
    Ik wens jullie een gezond en gelukkig 2020.
    Kus, Cok
  4. Babs Fitie:
    30 december 2019
    Wat weer een lekker verhaal met wetenswaardigheden op allerlei gebied😀😀 mooie foto's!!!!!!
    Veel reisplezier,
    Babs
  5. Cok Schreuder:
    31 december 2019
    Dat is een verrassing. Voorlopig kan ik weer rekenen op de interessante reisverhalen van jullie. Gisteren had ik al een reactie gestuurd maar daar is iets mis gegaan. Niet zo verwonderlijk als je zo oud bent als ik. Het begin van jullie reis was niet makkelijk, maar jullie zijn niet gauw onder de indruk van deze dingen.
    Ik hoop dat deze reis weer net zo mooi wordt als de vorige.
    Een gelukkig en gezond 2020 voor jullie en allen die je lief zijn.
    Cok
  6. Henny en Peter Schreuder:
    31 december 2019
    Het is weer spannend wat een belevenissen in deze verre oorden,
    Het is leuk om jullie reisverhalen te volgen.
    Goede jaarwisseling en een goed vervolg van jullie reis.
  7. Menno:
    1 januari 2020
    Heerlijk verhaal en jullie weten je altijd wel weer te redden uit schijnbaar hopeloze situaties.
  8. Groetjes Jan van Os:
    3 januari 2020
    Hallo Harry en Marleen, Ten eerste de beste wensen voor 2020. En veel avontuur en plezier in jullie nieuw begonnen reis.gr. Janos
  9. Annemarie Willems:
    4 januari 2020
    Wat een mooi verhaal en wat een prachtige foto’s!!
  10. Gerson:
    6 januari 2020
    Mooi reisverslag weer. Jammer dat ik het niet meer door kan sturen aan mijn schoonvader. Tweede kerstdag is hij helaas aan zijn laatste reis begonnen. Ik wens jullie een gezond en avontuurlijk 2020.
  11. Wim Hozeman:
    9 januari 2020
    Van Henny jullie verhalen doorgestuurd gekregen.Heerlijk om ze te lezen en mooie foto's
  12. Gerard:
    16 januari 2020
    Hallo Marleen en Harry, ik kon de draad weer naadloos oppakken en heb weer met veel plezier jullie belevenissen gelezen. Nog vele mooie vergezichten gewenst!
    Beste groet Gerard van den Broek
  13. Gerard:
    17 januari 2020
    Zoals bijna gebruikelijk de laatste jaren, kon ik ook nu nagenoeg naadloos weer aanhaken bij jullie dit keer Panamese verslag van jullie belevenissen. Ook dit keer heb ik het met veel plezier gelezen.
    Gerard van den Broek