Oezbekistan

23 augustus 2014 - Karakol, Kirgizië

Beste allemaal,

We zijn wat later dan gepland met dit verslag over Oezbekistan. De reden is dat we hier erg slechte verbindingen hebben met internet. Inmiddels zitten we al in Kirgizië en genieten van een heerlijke rust van een paar dagen in een prima hotelletje met Wifi.

Oezbekistan is een bijzonder land. Dat merk je al bij binnenkomst. Zoals we de vorige keer al vertelden is de grens letterlijk een bastion dat bewaakt wordt door bewapende militairen. Dat gevoel dat je iets nieuws betreedt wordt versterkt door de ijzeren poorten. Zoals je bij een huisdeur wacht totdat de bewoner de deur open doet, zo wacht je bij de grens totdat de wachters de ijzeren poort ontsluiten. En eenmaal binnen gaat de poort weer onherroepelijk achter je dicht.
Vervolgens wordt al je bagage zeer grondig gecontroleerd. Met name is men zeer geïnteresseerd in de eventuele medicijnen die je bij je hebt. Bij ons viel niet veel te zoeken want het sterkste middel dat we bij ons hebben is aspirine. Later vernamen we dat de reden voor de controle was dat men sinds kort bij wet codeïne op de lijst van opiaten heeft gezet. Heb je dus een medicijn waar een beetje codeïne in zit dan wordt dat meteen in beslag genomen.

Politieauto van kartonEn de wet wordt niet alleen aan de grens maar ook daarbuiten grondig nageleefd. Daar zorgt de alom aanwezige politie wel voor. Zo mogen we eigenlijk niet vrij kamperen maar zijn we verplicht om ons te registreren in een hotel. Per rijdag worden we gemiddeld drie keer aangehouden. En om te zorgen dat je de politie niet vergeet hebben ze op tal van plaatsen langs de weg levensgrote politiewagens van karton neergezet!!

Bij wet heeft men ook vastgelegd dat er aan de pomp geen diesel verkocht mag worden. Oezbekistan is zeer rijk aan gas en vrijwel alle gewone auto's rijden hier op butaan, methaan of propaan. Dat is spotgoedkoop en milieuvriendelijk. Het kost zo'n 15 cent per liter. Maar naar diesel moet je echt zoeken en je vindt het op de meest rare plaatsen. Meestal zijn het donkere schuurtjes of plekken ergens achteraf.
diesel tankenDe diesel wordt in jerrycans gedaan en vervolgens wordt er via een trechter getankt. Vaak mochten we geen foto maken. Het komt bij ons over alsof het tanken van diesel illegaal is. De ware toedracht is ons niet duidelijk geworden. Want als we bij mensen naar de diepere reden vroegen dan was het antwoord steevast: ja, zo is het hier nu eenmaal. Het is natuurlijk wel bizar, want de meeste vrachtwagens rijden ook op diesel. 

Wat ook bijzonHet equivalent van 75 Euro in Somder is, is het geld. De munteenheid in Oezbekistan is de som. Er gaan 4000 som in een euro. Als je 250 euro wisselt ben je miljonair. Maar het lastige is dat de grootste coupure slechts 1000 som bedraagt. Als je dus 250 euro wisselt krijg je tenminste 1000 briefjes van 1000 som. En dat is een pak papier van 25 cm hoog. Heel vaak krijg je het echter in coupures van 500 som. In dat geval draag je dus een halve meter bankbiljetten met je mee. We torsen het geld daarom altijd in een aparte plastic zak met ons mee (Het geld op de foto is het equivalent van 75 euro).
Wisselen van geld doe je overigens niet bij de bank maar op de zwarte markt. Daar is de koers zo'n 35 procent hoger dan de officiële. En je kunt bij iedereen wisselen: bij de taxichauffeur, in de winkel, in het hotel en naar verluid zelfs bij een politieagent als je een bekeuring moet voldoen.

Aral zeeIn geografisch opzicht is Oezbekistan ook een buitenbeentje. Het dankt zijn economisch bestaan mede aan de rivier de Amu die het water afvoert van de westkant van de Himalaya, diep de woestijn in. De rivier mondde vroeger via een grote delta uit in de Aral Zee. Maar nu wordt al het water onderweg gebruikt voor de bevloeiing van gewassen. En het resultaat is desastreus. Er komt nauwelijks nog water in de zuidelijke Aral Zee. Dit deel is vrijwel verdwenen. En wat er nog van over is, raakt verzilt.
Dat zien we goed als we het plaatsje Moynag bezoeken. Dit was vroeger een welvarend stadje aan de Aral Zee. Nu ligt het 180 (!)  kilometer landinwaarts.
De grote schuldige aan deze ecologische ramp is de katoenteelt. Vanaf 1960 hebben de Russen de katoenteelt hier geïntroduceerd. Het verbouwen van katoen verbruikt veel water. De Aral Zee was  was in 1960 nog 280 bij 400 kilometer groot (groter dan Nederland dus)  en nu zijn er nog twee kleine meren over. De visserij is geheel en al verdwenen.De mensen zijn naar elders vertrokken. Het plaatsje Moynag getuigt van vergane glorie. Veel gebouwen liggen er verlaten bij. Vroeger voeren er 500 boten over de zee. Nu liggen er nog een aantal verroeste schepen in het zand. We zijn er van onder de indruk. Hier zie je de gevolgen van een heel verkeerde beslissing. We kamperen op een pleintje tegenover het enige hotel dat ook een zeer verlaten en vervallen indruk maakt. Vroeger lag het direct aan zee. Nu is het een ruïne in het zand.

In taalkundig opzicht neemt Oezbekistan eveneens een bijzondere positie in. In honderd jaar tijd is het schrift vier keer veranderd. Tot 1928 gebruikte men het Arabisch schrift. Dat werd toen vervangen door ons Latijnse schrift. Toen het land bezet was door de Bolsjewieken werd in 1940 het Latijnse schrift  weer vervangen door het Cyrillisch. Maar na de onafhankelijkheid van 1990 werd de zaak weer teruggedraaid en gebruikt men vanaf 2005 officieel weer het Latijnse schrift. Je hebt nu een eigenaardige generatiekloof. De ouderen kunnen niet lezen wat hun kinderen nu schrijven en jongeren kunnen niet lezen wat hun ouders ooit geschreven hebben. Kwade tongen beweren dat het wisselen van schrift voornamelijk bedoeld was om de Russische bevolking tot emigratie te verleiden na de onafhankelijkheid van 1990. Feit is dat intussen het grootste deel van de Russen (enkele miljoenen) het land hebben verlaten.

geiten op de snelwegEn hoewel er nog veel meer aparte dingen zijn te vertellen over Oezbekistan is er nog één ding dat er uitschiet. En dat was een fantastische vierbaans autoweg van 100 km lang. Het asfalt was zo glad als een biljartlaken. Glimmende  vangrails in de middenberm. De autoweg doet niet onder voor de beste in Nederland. Alleen ligt deze midden in de woestijn, komt er één auto per minuut langs, en zijn de enige obstakels de geiten en ezels die oversteken.

Naast al deze eigenaardigheden biedt Oezbekistan vanuit cultureel en historisch oogpunt een geweldige rijkdom. De vroegere stadsstaten Khiva, Buchara en Samarkand zijn juweeltjes van architectuur. Wie droomde er niet van om ooit net als Marco Polo deze steden te bezoeken?

Khiva: de onvoltooide minaretVan Moynag (Aral Zee) rijden we richting Khiva. De navigatie leidt ons over smalle weggetjes en langs kleine dorpen.We balen omdat we wel even genoeg hebben van het rijden. We schieten slecht op. Tegen een uur of vier komen we aan in Khiva. Dit was in de 8e eeuw een fort langs de Zijde Route. In 1592 werd het de hoofdstad van het rijk Khorezm. In de stad was een levendige slavenhandel. De stad is nog steeds ommuurd. Vanaf 1970 zijn de Russen begonnen met de restauratie. We vinden een hotelletje even buiten de muur. Prima locatie, aardige mensen, lekker eten en een veranda waar je kan zitten, liggen, wat je maar wilt. Precies waar we behoefte aan hebben. We maken een praatje met 2 Nederlanders die hier voor hun werk zitten. Ze plaatsen silo's voor een bedrijf dat van gas plastic maakt. Alle materialen worden vanuit Nederland aangevoerd. We komen hier ook de eerste toeristen tegen. Twee Duitse jongens uit München zijn onderweg met een jeep naar Mongolië.

Van Oezbeekse RaststätteKhiva rijden we door naar Buchara. We nemen een afslag naar het Noorden naar Boston. Het is hier groen, de streek is dichtbevolkt, we zien veel akkerbouw. Twintig kilometer ten Noorden van Boston tegen de rand van de woestijn liggen een 20 tal forten.  Hun hoogtijd was in de 6e eeuw, maar één fort stamt zelfs al uit de eerste eeuw voor Chr. We verkennen Ayaz Qala, dat nog deels ommuurd is. We kijken uit over de vlakte en het nu verzilte meer.Het is snoeiheet. De buitentemperatuur geeft 47 graden aan. In de auto is het 37 graden, het voelt koel aan.
We rijden verder over een slechte weg die later verandert in een vierbaans snelweg om 100 kilometer later weer over te gaan in hobbelig asfalt. We stoppen bij een wegrestaurant. De kok, een vriendelijke Mongools uitziende man verleidt ons om wat te eten. Het is een heerlijke shaslick van lamsvlees. Naast het restaurant staat een grote yurt. Van binnen is de tent heel kunstig versierd in vooral rode kleuren. De baas van het restaurant vertelt dat hij van Kazachstaanse afkomst is en dat het een Kazachstaanse yurt is die vooral gebruikt wordt voor speciale gelegenheden. De kok belt een vrouw om haar te vertellen dat hij 2 mensen uit Nederland te gast heeft.Tot er nieuwe gasten komen, blijft hij gezellig bij ons zitten. Wij besluiten om vandaag niet verder te rijden en bij het restaurant te overnachten.We maken een wandelingetje door het dichtbijgelegen dorp. De huizen zijn afgebakend met hekken. De mensen zitten of liggen buiten op het erf. We worden vriendelijk begroet,een enkeling vraagt waar we vandaan komen.  Als we 's morgens weer vertrekken worden we door de kok uitgezwaaid.

Oezbeeks restaurantHet is nog 200 km naar Buchara. We gaan het niet halen met de benzine. We krijgen de melding dat we moeten tanken. We hebben mazzel. We stoppen bij een werkplaatsje waar banden worden gevulkaniseerd. De man heeft diesel. We kunnen 50 liter krijgen. Helaas geen foto's. In Buchara boeken we in een internet café een hotelletje. Hotel Fatima blijkt een goede keus. We zitten vlak bij het grote plein in het centrum. Prima hotel, en dat voor slechts 22 euro.
Het plein is gesitueerd rondom een vijver met een aantal restaurants. Het is er druk, vooral veel Oezbeken. We eten er wat en maken een praatje met de mensen aan de tafels naast ons. Harry krijgt wodka aangeboden. Dat wordt hier door de mannen heel veel gedronken, meestal in combinatie met cola of een sapje.'s Middags een beetje geluierd en 's avonds nog wat rondgekeken bij de souvenirwinkeltjes.

Buchara: bazaarBuchara is een stad met veel sfeer en geschiedenis. Je kunt je goed voorstellen hoe het er een paar eeuwen geleden uitzag toen de emirs hier nog de lakens uitdeelden. In 1911 werd de laatste emir gekroond. Daarna viel Oezbekistan onder de invloedssfeer van de Russen.  We bezoeken de paleizen, de moskeeën en de madrassa's (Koranscholen). Het overwegend blauwe tegelwerk is bijzonder mooi gedecoreerd. In de bazaar verkopen vrouwen sieraden. We zien vooral veel gouden ringen. In Oezbekistan wordt veel goud gevonden. Tapijten, kunstig geweven, hangen aan hoge stellages. We worden deze dagen vaste gasten in het restaurant op het plein.

We verlaten Buchara na drie dagen richting Samarkand. We hebben nog wel diesel nodig. We vragen het bij een benzinestation, een autowerkplaats, maar we komen niet veel verder. De mensen weten het niet. Iemand komt op het idee om het aan een vrachtwagenchauffeur te vragen. Die verwijst ons naar de TIR Parking. En jawel, op een plaatsje achteraf, geen foto's aub, kunnen we 60 liter krijgen. De weg van Buchara naar Samarkand gaat door een dichtbevolkte streek. We hebben een hotelletje geboekt in het centrum omdat we nog wat registratie stempels nodig hebben. Samarkand is een grote stad met brede wegen, maar naarmate je het centrum nadert worden de straatjes steeds smaller. Met moeite kunnen 2 auto's elkaar passeren. Bij het hotel aangekomen merken we dat de auto niet door de poort heen kan. De jongen van het hotel wijst ons een andere plek even verderop bij het hotel van zijn vader.

Daar treffen we Jeroen, hij doet op de motor mee aan de Londen Mongolië rally. Hij vertelt dat hij de enige Nederlander is en ook de enige motorrijder.  Bij het hotel staat een kampeerbusje met een Zwitsers kenteken. 's Avonds bij het eten ontmoeten we de mensen zelf, een wat ouder Zwitsers echtpaar. Zij hebben vanuit Rusland Mongolië doorkruist van Oost naar West. Zij geven ons nuttige tips.

Shah-I-ZindaWe bezoeken de belangrijkste bezienswaardigheden van Samarkand: de Registan, de Bibi-khanym moskee met mausoleum, het Gur-e-amir mausoleum waar Timur Lenk begraven ligt en de Shah-I-Zinda, een pelgrimsoord voor gelovige Moslims. De gebouwen zijn indrukwekkend, het zijn juweeltjes van architectuur. De azuurkleurige mozaieken zijn  schitterend. De Registan imponeert door zijn majestueuze grootsheid, Shah-I-Zinda is een sfeervol complex. In het warenhuis Qum kopen we een zonnebril, batterijen, nieuwe broek en slippers voor Harry. 's Avonds eten we in een plaatselijk  Turks restaurant.

De volgende dag  rijden we door de Farganavallei. Dit is een vruchtbaar gebied. We zien veel akkerland, koeien, af en toe een dorp. In de verte zien we vaag de contouren van de bergen. Stukje vierbaansweg. Er is een ernstig auto-ongeluk gebeurd. Er zijn in Oezbekistan geen afslagen zoals in Nederland. Om te keren zijn er openingen in de vangrails waardoor je kan draaien. Op het andere wegdek is extra ruimte om de draai te nemen. Kennelijk is hier iets misgegaan. De twee auto's zijn boven op elkaar geknald en het ziet er niet goed uit. In rustig gangetje rijden we verder. Het landschap verandert.  Het wordt wat meer heuvelachtig. Vanwege werkzaamheden is er vaak maar 1 baan vrij.
Een politieman houdt ons aan en beweert dat we te hard reden. Hij wijst op zijn registratiecamera. Hij geeft aan dat we moeten betalen. Als hij de dashcam ziet in de auto en begrijpt dat hij er op staat, krabbelt hij terug. We mogen door. Regelmatig is er een militaire controlepost waar we ons moeten laten registreren. In 2005 zijn er in deze regio ernstige onlusten geweest, waarbij vele doden vielen. Er is nog steeds streng toezicht op wie er de vallei binnenkomt en er weer uitgaat. Op de pas bij een aantal kiosks brengen we de nacht door. Tot laat in de avond horen we beneden ons de werkzaamheden aan het spoor dat hier wordt aangelegd.

 

 

 

Foto’s

5 Reacties

  1. Cok Schreuder:
    23 augustus 2014
    Het is weer een spannend verhaal. Als Harry een wodka krijgt aangeboden, krijg jij dan niks? Ik dacht dat de vrouwen daar ook niet vies zijn van een borrel. Je schreef dat ze van gas plastic maken. Daar heb nog nooit van gehoord. Misschien kan ik met googelen iets wijzer worden. Wat leuk dat jullie Jeroen zagen op zijn reis met de motor. Dat is toch een speld in een hooiberg!!!
    Goeie reis verder, tot jullie volgende keer.
    Peep laten jullie groeten, liefs Cok
  2. Jan en Tineke van Os:
    24 augustus 2014
    Hallo lieve avonturiers.
    Weer volop genoten van jullie reisverhalen . Ik wist niet dat Harry
    een liefhebber van wodka was. Maar als ik het goed zag, stond er op een tafel (foto) een literfles bier. Ik kan me voorstellen dat jullie met verbazing en soms ongeloof de dingen verwerken die jullie meemaken, immers, niets is te vergelijken met Holland, alleen sommige dingen in de camper zelf. Geniet van alle mooie dingen en wij wachten vol spanning op jullie volgende verhalen.
    Liefs en groeten van Jan en Tineke
  3. Gerard van den Broek:
    25 augustus 2014
    Hallo Marleen en Harry, ook dit keer van jullie belevenissen genoten.
    Hulde ook voor het fotografisch verslag, dat maakt alles voor ons thuisblijvers een stuk duidelijker. Dan zie je ook een Overeenkomst tussen Nederland en Oezbekistan! nl. de paraplu, het is hier in tegenstelling tot bij jullie iedere dag kletsnat en daar zag ik hem gebruikt worden tegen de zon!
    Goede reis nog.
    Gerard
  4. Babs Fitie:
    25 augustus 2014
    Hoi Harry en Marleen.
    Super leuk jullie reisverslagen te lezen!!! En bij deze....... Marleen van harte gefeliciteerd!! Het knalfeest hou ik nog te goed van je ;-)
    Fijne tijd jullie verder.
    Groetjes, Babs
  5. Nelleke Bosland:
    25 augustus 2014
    Fijn om te lezen en zo een beetje mee te reizen. Fijne dag vandaag! Groet Nelleke