Einde van de reis

Beste allemaal,

Het is 29 maart 2015, rond de klok van drie uur in de middag. Plaats van handeling: de haven van Penang, Maleisië. Aan de kade ligt een groot containerschip dat wacht op vracht. Gigantische kranen hijsen containers op alsof ze niets wegen en stapelen ze netjes in gelid als de blokken van een grote blokkendoos.

We staan op de kade en zoeken de schaduw van de kranen. Het is zelfs voor de tropen een uitzonderlijke warme en klamme dag. Het zweet gutst van onze gezichten. We staan hier om tijdelijk afscheid van onze auto te nemen. Deze staat vastgesjord op een open container van 12 meter. Zojuist heeft een grote dieplader de auto het haventerrein opgereden. De container is enigszins buiten proportie want de auto is maar iets meer dan vijf meter en de container ruim twee keer zo groot. Maar onze agent in Penang kon geen kleinere maat vinden.

Langzaam zakt de grijper van de kraan totdat deze vastklikt aan de container. Schijnbaar moeiteloos tilt de kraan de auto van de dieplader. Hoger en hoger gaat het, tot wel zo'n meter of twintig. Dan schuift de grijper naar voren zodat de last over de reeds opgestapelde containers schuift. Daar is in het midden nog een plaatsje vrij. De auto hangt eventjes roerloos in de lucht. Hij lijkt niet groter dan een dinky toy. Dan worden de kabels gevierd en verdwijnt de auto langzaam achter de andere containers. Zie de filmpjes: Verscheping 1 en 2.

Een paar uur later vaart het schip af, richting Singapore. Daar wordt het gelost en wordt de auto overgezet op een nog groter containerschip, de MSC Camille. Dat meet maar liefst 400 meter in de lengte en 50 meter in de breedte. Een gigant. Eind april wordt het schip in de haven van Rotterdam verwacht.

Daar in de haven tussen al die grote kranen en schepen moesten we onwillekeurig denken aan een andere verscheping, 35 jaar geleden. Toen werd onze HY1600 verscheept van Zuid India naar Sri Lanka. Dat gebeurde heel primitief. Het schip kon niet in de haven komen omdat het daar te ondiep was. Twee vissersboten werden aan elkaar gebonden en daar moesten we de auto op rijden. Vervolgens werden de vissersboten met de auto erop naar het schip gesleept. En daar in volle zee werd de auto over getakeld. Zie het filmpje: Verscheping 3. Wat een verschil! Het illustreert aardig het tempo waarin de welvaart en de techniek zich over de wereld verspreid hebben in de afgelopen decennia, met name in de ontwikkelingslanden.

Intussen zijn we weer thuis na een reis van 32.000 km. De kinderen stonden ons 30 maart op Schiphol op te wachten en bij thuiskomst bleek ons huis met vlaggen versierd door de buren. Wat is de tijd snel gegaan als je er op terug kijkt. Negen maanden. En wat heeft het gebracht? Precies wat we ons er van voorgesteld hadden. Mooie streken, fantastische landschappen, onverwachte gebeurtenissen, grote gastvrijheid, veel avontuur. Maar ook tegenslagen, bijtgrage honden, vlooien- en muggen beten, grote hitte, flinke kou, bedorven water, etc. Als afsluiting van dit reisblog hebben we een subjectief lijstje gemaakt van de meest opvallende zaken die zich tijdens de reis hebben voorgedaan. We beginnen in Maleisië dat we nog niet beschreven hebben.

De grootste gastvrijheid.
Wanneer je 40 jaar geleden reisde door afgelegen streken werd je vaak als gast onthaald. Als je daarvoor wilde betalen werd dat meestal pertinent afgewezen. Tegenwoordig is toerisme big business. Vaak ben je geen gast maar een economisch object. Desondanks hebben we op de reis veel ouderwetse gastvrijheid ontmoet.
Maar op nummer 1 staat toch wel ons onthaal door mr Lim in Penang, Maleisië. We ontmoetten hem in Cambodja. Hij bood toen aan ons te helpen met de verscheping van de auto naar Nederland. In Penang aangekomen nam hij een paar dagdelen vrij om ons het eiland te laten zien. We zijn zeker 10 keer uitgenodigd om ergens te eten. Maar we mochten nooit betalen. Hij introduceerde ons bij vrienden. Hij regelde ook de spuiter om de auto op te knappen. Omdat we toen een week zonder auto zaten mochten we die week één van zijn auto's gebruiken voor een rondrit door het noorden.
Of neem dit voorval. We konden de verscheping van de auto niet met de credit kaart betalen. We moesten daarom het geld bij elkaar sprokkelen door dagelijks te pinnen. In het begin zag het er naar uit dat we het totale bedrag niet bij elkaar kregen. Lim bood toen aan om wat we tekort kwamen voor te schieten. We konden dat dan later wel overmaken. Zoveel vertrouwen en gastvrijheid, we werden er soms verlegen van.
Dit genereuze onthaal heeft een achtergrond. Lim probeert te leven volgens een oude boeddhistische traditie: richt je naar buiten en help waar je helpen kan. Ooit betaalt zich die hulp terug. Misschien niet van degene die die hulp kreeg. Dat is te economische gedacht. Maar misschien op een andere, onverwachte manier. Wie goed doet, goed ontmoet. Stof tot nadenken.

Het meest islamitische land
Van de landen die we bezocht hebben zijn Kazachstan, Oezbekistan, Kirgizië en Maleisië overwegend islamitisch. In de eerste drie landen is de staatsvorm seculier, dat wil zeggen dat de wetgeving niet gebaseerd is op de Koran. Men is er ook niet echt orthodox in de leer. In de grote steden gaan de meeste vrouwen blootshoofds over straat. Je kunt er zonder enig probleem sterke drank als wodka kopen.
Maleisië is veel orthodoxer. Vrijwel alle moslim vrouwen lopen met hoofddoek. In de grondwet is de vrijheid van godsdienst verankerd. Tegelijkertijd is de islam de staatsgodsdienst. Dat wringt natuurlijk op tal van manieren temeer daar het land multicultureel is. Zo'n 65 procent van de bevolking is Maleier (en moslim). Ruim 25 procent is van Chinese afkomst en boeddhist. En afhankelijk van ras (dat ruwweg gelijk loopt met godsdienst) gelden andere wetten. Zo kwamen we een keer te spreken over gemengde huwelijken. Bij wet is geregeld dat als één van de partners moslim is, de ander zich ook tot de islam moet bekeren. Zo niet dan kan er geen huwelijk plaats vinden. Een wel heel merkwaardige toepassing van de vrijheid van godsdienst.
Wat gebeurt er vervolgens als de partners in zo'n gemengd huwelijk gaan scheiden? Je zou zeggen dat de de Chinees die het boeddhisme heeft opgegeven voor zijn huwelijk en moslim is geworden, zich uit laat schrijven als moslim en weer boeddhist wordt. Maar dat kan niet. Er treedt een andere wet in werking. Eenmaal moslim, altijd moslim. Als je je bekeert tot de islam dan is er geen weg meer terug. Hij of zij blijft een moslim Chinees. Dat geeft natuurlijke grote problemen als zo'n moslim Chinees met een nieuwe Chinese partner wil trouwen. Dan moet namelijk ook weer die partner moslim worden. Deze religieuze wetten doen denken aan een groot visnet. Eenmaal gevangen kom je er niet meer uit. Het spreekt vanzelf dat de Chinese gemeenschap dit als zeer onrechtvaardig beschouwt.

Het land met de meeste discriminatie.
Bij de afhankelijkheid van Maleisië was 40 procent van de bevolking van Chinese afkomst. Nu is dat 25%. Uit onvrede zijn in de loop der tijd grote groepen mensen geëmigreerd. Men voelt zich gediscrimineerd. En niet alleen op godsdienstig gebied. Maleisiërs van Chinese afkomst zijn over het algemeen harde werkers en behoorlijk slim. Ze zijn relatief rijk en goed opgeleid. Daarin onderscheiden ze zich toch wel van de Maleiers. Deze zijn relatief arm en minder geschoold. De Chinezen nemen van oudsher topposities in op het gebied van handel, industrie en wetenschap. In deze gebieden zijn ze dan ook oververtegenwoordigd. De overheid, inclusief de regering wordt echter gedomineerd door Maleiers. Om de positie van Maleiers te verbeteren heeft men allerlei maatregelen bedacht. Positieve discriminatie. Zo betaald een Maleier voor een huis 10 procent minder dan een Chinees. Bij de toelating op universiteiten worden quota naar ras opgesteld. Niet meer dan 25% van de plaatsen op de universiteiten mogen door Chinese studenten worden bezet. Dat betekent dat een Chinese aspirant student die gemiddeld een 8 had op zijn eindexamen geweigerd wordt (omdat het quotum bereikt is) terwijl een Maleier met een 6 wel wordt toegelaten.
Een ander voorbeeld van positieve discriminatie. Chinese bedrijven zijn verplicht om tenminste 30 % Maleis (= Bumiputra) personeel in dienst te nemen. Het criterium is daarbij dus niet op de eerste plaats de geschiktheid voor de baan maar de kleur van je huid.
Positieve discriminatie zoals in Maleisië toegepast heeft veel kwaad bloed gezet. En er zijn nog tal van andere zaken die dat verergeren. Zo komt bij de financiering van het Chinese lager onderwijs slechts 10 procent van het toegezegde bedrag bij de school terecht. Het merendeel blijft aan de strijkstok van de (Maleise) ambtenaren hangen. De Chinese gemeenschap verzamelt daarom zelf het geld om de scholen open te houden.
Of wat te denken van het feit dat bepaalde beroepen alleen openstaan voor Maleiers. Zo moest tijdens de verscheping van de auto de intermediair tussen ons en de douane per se iemand van Maleise afkomst zijn.We zijn benieuwd hoe dit afloopt. Een ding is duidelijk. Bij de Chinese gemeenschap in Maleisië heerst een behoorlijke frustratie en onvrede over dit soort zaken.

Het meest ergerlijke.
Op nummer 1 staat daar zonder meer de corruptie van de politie in de voormalige Sovjet republieken. Het begon al in Oekraïne. We werden aangehouden omdat we te hard reden en kregen een bekeuring. Kan gebeuren. Maar we kregen geen bonnetje. We moesten wel betalen. De politieman gebaarde dat we het geld achter de versnellingspook van de politieauto moesten deponeren. Na dat gedaan te hebben konden we vertrekken. Een aardige aanvulling op hun salaris achterlatend.
Even later rijden we door een andere politiecontrole. Een aantal agenten staat te wachten met de gummiknuppel in de hand. Een van hen beweegt zijn knuppel alsof hij zijn jongeheer uitlaat. We rijden door. Maar binnen enkele minuten hebben we een politieauto met loeiende sirene achter ons aan. Terug naar de politiepost. Daar vertelt men dat we een stopteken genegeerd zouden hebben. Te gek voor woorden. Ze nemen Harry's rijbewijs in. Ze dreigen met gevangenisstraf en torenhoge boetes. Het rijbewijs werd pas teruggegeven nadat we het nodige smeergeld onder het wetboek van strafrecht hadden gelegd.
Dat zelfde patroon herhaalde zich meerdere malen. Als ze zien dat er een buitenlands auto aankomt dan springen de agenten de weg op, vaak als duveltjes uit doosjes, om je geld af te troggelen. Gaande de reis krijg je meer handigheid om met dit soort corruptie om te gaan. Dat kwam goed van pas in Oost Kazachstan. Daar werden we aangehouden vanwege de kartonnen nummerplaat die we ter vervanging van de verloren plaat op de auto hadden gezet. Omringd door zeven (!) agenten kregen we te horen hoe erg we niet 'in trouble' waren. Maar we gaven geen krimp en na een kwartier intimidatie gaven ze het op.
Dat laatste voorval illustreert ook aardig dat het geen individuele corruptie is. Het zit echt in het hele systeem en iedereen bij de politie weet dat de anderen corrupt zijn. Maar dat heeft ook een achtergrond. Om politieman in dat soort landen te kunnen worden moet je vaak duizenden euro's betalen. Die worden dan verdeeld in het hogere echelon. Vaak wordt het 'entreegeld' geleend van familie en vrienden. Maar het salaris van een politieman is heel laag. Hij moet dus wel corrupt worden om dat geld weer terug te betalen. En zo houdt het systeem zichzelf in stand.

De schaarste diesel
De meest onbegrijpelijk brandstofvoorziening vonden we in Oezbekistan. Daar heeft de overheid bepaald dat er geen diesel en benzine verkocht mag worden. De meeste auto's rijden daar op gas. En dat is goed voor het milieu. Maar er zijn nog genoeg andere auto's met name vrachtwagens, die diesel nodig hebben. En als vrachtwagens stil staan is dat slecht voor de economie. Gevolg, een semi-illegaal circuit waar je op bent aangewezen om dieselbrandstof te krijgen.
In Kazachstan waar de diesel het goedkoopste was met een prijs van 38 cent per liter was het spul ook niet altijd beschikbaar. Begin september verlieten we Almaty om verder te reizen naar midden Siberië, een tocht door de steppe van zo'n 1500 km. We waren nog geen 100 km onderweg toen bleek dat van de ene op de andere dag de diesel op de bon was gedaan. En hoe we ook ons best deden in de dorpen waar we doorheen reden, geen enkele pomp was bereid om ons diesel te leveren zonder bon. Ter plekke ook nog op de zwarte markt geprobeerd. Maar zelfs toen we het vijfvoudige van de pompprijs boden (2 euro per liter) kregen we geen diesel. Het was er gewoon niet. Uiteindelijk zijn we teruggereden naar de stad. Daar heeft iemand met het nodige smeergeld voor ons 150 liter dieselbonnen geregeld. In de tank van de auto konden we een kleine 100 liter kwijt. De rest hebben we meegenomen in grote plastic waterflessen. En het bleek genoeg om de grens met Rusland te halen.

Het sterkste verhaal
Dat werd ons vertelt door een Zwitsers stel dat zojuist Mongolië had verlaten. Mongolië is ongeveer zo groot als West Europa. Er wonen slechts 3 miljoen mensen waarvan de helft in de hoofdstad Ulan Bator. Het land is dus vrijwel leeg. En dat zie je aan de wegen want die zijn er ook nauwelijks. Afhankelijk van de route rijd je overwegend over pistes die dwars door riviertjes gaan. Om een riviertje over te steken moet je uit de auto. Je trekt broek en schoenen uit en probeert wadend de beste doorsteek te vinden. Dat is nodig omdat de bedding soms diepe kuilen verbergt die je vanuit de auto niet ziet. Er zijn heel wat auto's in het water blijven steken.
De Zwitsers volgden altijd nauwkeurig dit protocol. Tot ze een keer op een heel smal riviertje van een paar meter breed stoten. Het water was helder en vanuit hun bus leek het niet dieper dan 30 cm. Ze besloten dat ze er wel doorheen konden zonder uit de kleren te moeten gaan. Maar helaas, toen ze er door heen reden bleek er een grote kuil verborgen te liggen. De auto dook een meter onder water. Ze klommen uit de auto en werden daarbij kletsnat. Ze hadden geluk want ergens in de verte ontwaarden ze een yurt, een nomadentent. Hier lukte het om contact te leggen met een kennis in Ulan Bator, een dag of twee rijden van de plek des onheils. Deze beloofde om een vrachtwagen te sturen om hen er uit te trekken. Daarna zou de auto dan op de vrachtwagen naar de hoofdstad worden gebracht om hem daar te repareren.
De vrachtwagen kwam inderdaad. Hij trok het busje uit de rivier waarna de camper op de vrachtwagen werd gezet, richting Ulan Bator. Maar de weg naar de stad is ook een piste die wordt doorkruist door riviertjes. En in een van die riviertjes gebeurde precies hetzelfde. De vrachtwagen met camper erop reed in een diep gat en kwam er niet meer uit. Enfin, weer die vriend gebeld met het verzoek een nog grotere vrachtwagen te sturen om de kleinere vrachtwagen met camper er op te redden. De hele reddingsoperatie heeft uiteindelijk meer dan een week geduurd. Het verhaal liep goed af. Hun auto is vakkundig gerepareerd waarna ze de reis konden vervolgen.

De avontuurlijkste tocht
De Zwitsers vertelden hun belevenissen net voordat wij Mongolië zouden binnen rijden. We waren dus gewaarschuwd. Een paar dagen later volgt onze eerste confrontatie met pistes die door riviertjes lopen. (Zie de filmpjes: Een reis door West Mongolië, 1-4).
In totaal hebben we rond de 1000 km pistes gereden, zijn verscheidene riviertjes doorgestoken en zijn één keer vast komen te zitten. We hebben de lier noch de rijplaten hoeven te gebruiken. En ook hebben we daar geen enkele lekke band gehad (de eerste en enige was in Laos). Op de pistes reden we hooguit 25 km per uur. Vaak veel minder vanwege het wasbord effect. Zo deden we op bepaalde trajecten over 100 km een hele dag. En 's avonds was je blij dat je stil stond en even niet door elkaar geschud werd.
Het weer is in september/oktober wisselvallig. Zo kon het 's middags in het zonnetje met windstil weer makkelijk 25 graden worden. Maar dat zegt niets, de volgende dag kon het sneeuwen en 's nachts flink vriezen. Tot twee keer toe zijn de waterleidingen in de auto bevroren geraakt. Daarbij komt dat onze gastank behoorlijk leeg begon te raken. We sliepen dan met vele laagjes kleren aan en zetten de verwarming precies zo hoog dat het net boven het vriespunt bleef. Het was soms wel afzien.
Maar het weidse landschap, de herders te paard, de prachtige luchten, de stilte en de afwezigheid van voorzieningen maakte de rit door West Mongolië tot de meest avontuurlijke tocht.

De grootste vervuiling.
Van te voren hadden we gehoord dat er in China behoorlijk wat luchtverontreiniging is, met name rond Beijing. Maar wat we aantroffen overtrof onze somberste verwachting. Tijdens onze tocht van oost naar west, rijden we  voortdurend door de smog. Zelfs in de auto hangt een penetrante steenkoollucht. We vinden het schokkend. Over een lengte van bijna 2000 km zien we alleen maar vette mist en viezigheid. Overal langs de weg wordt er gebouwd. Regelmatig zien we grote steenkolencentrales. Elke 10 dagen komt er een nieuwe bij!! We dachten dat alleen Beijing last had van smog. Nu zien we dat honderden km verderop en in vrijwel alle steden er sprake is van luchtvervuiling. Alleen de eerste dag in Beijing was de lucht helder.
Soms lijkt het alsof we door een spooklandschap rijden. Zwarte heuvels, een grauwe, zwavelkleurige lucht met een vaal oranje zonnetje. En dan is het nog maar zomer. Het stookseizoen van de winter moet nog komen. De bomen hebben zwarte bladeren, je vraagt je af hoe ze kunnen overleven. In de auto ligt een laagje zwart stof en de net gewassen ramen van de auto zijn al weer vies. Deze vervuiling is niet alleen een probleem van China. De smog stopt niet bij de Chinese grens maar gaat uiteindelijk de hele wereld over en komt, in welke vorm dan ook, ook bij ons terecht.
Op de tweede plaats staat de alom aanwezige vervuiling door plastic. Dat valt in China trouwens nog wel mee, maar niet in de Stan landen en Zuidoost-Azië. De kroon spande een gehucht in Mongolië met slechts een paar honderd inwoners. In een straal van een paar kilometer rondom het dorp lagen grote bergen plastic zwerfvuil. Plastic in het milieu breekt toch al moeilijk af maar door het klimaat in Mongolië gebeurt dat nog veel langzamer. Gevolg, een cumulatie door de jaren heen van plastic afval. En het gekke is dat de mensen er zelf niet mee schijnen te zitten dat hun directe leefomgeving zo vervuild is.

De grootste ecologische ramp
Wat bij ons een diepe indruk heeft achtergelaten was de bijna drooggevallen Aral Zee op de grens van Kazachstan en Oezbekistan. Dit is een ecologische ramp van de eerste orde. De grote schuldige aan deze ramp is de katoenteelt. Vanaf 1960 hebben de Russen de katoenteelt hier geïntroduceerd. Het verbouwen van katoen verbruikt veel water. De Aral Zee was in 1960 nog 280 bij 400 kilometer groot (groter dan Nederland dus)  en nu zijn er nog twee kleine meren over. De visserij is geheel en al verdwenen. De mensen zijn naar elders vertrokken. Het plaatsje Moynag getuigt van vergane glorie. Veel gebouwen liggen er verlaten bij. Vroeger voeren er 500 boten over de zee. Nu liggen er nog een aantal verroeste schepen in het zand. Hier zie je de gevolgen van ondoordacht menselijk ingrijpen in de natuur.

De vreemdste massage
Tijdens de reis hebben we ons vaak laten masseren. Vooral China staat bekend om zijn talloze varianten. Vaak gingen we daar naar massage salons met blinde masseurs. Door hun handicap hebben deze mensen zeer gevoelige vingers. En dat merk je. Naast voet, nek en rugmassage heeft Harry ook een keer 'cupping' geprobeerd. Het idee hierachter is gebaseerd op het Ying en Yang principe. Deze energieën moeten in je lijf in harmonisch evenwicht zijn. Meestal heb je teveel Ying in je lichaam. Dat verstoort het evenwicht. Bij cupping worden er 12 glazen bollen op je rug vastgezet voor ongeveer 10 minuten. De bollen worden verwarmd en zuigen zich vervolgens (vacuüm) vast op je rug. Als je te veel Ying in je lichaam hebt, wordt dit er uitgetrokken. Hoe meer Ying hoe donkerder de vlekken die er achterblijven na verwijdering van de bollen. Harry had veel te veel Ying gezien de donker paarse vlekken op zijn rug. (Na twee weken waren de sporen overigens volledig verdwenen). Grappig maar pijnlijk en niet voor herhaling vatbaar.

De dag van de grootste misère
Dat was met stip de dag van 1 november 2014. De wet van Murphy zegt dat wat fout kan gaan ooit fout zal gaan. Op deze dag ging niet één ding fout maar ging alles fout. Met een soort verborgen, ijzeren logica leidde elke hobbel tot een volgende hobbel. 's Ochtends was er nog niets aan de hand. Maar aan het einde van die dag had Marleen een grote hondenbeet in haar been en waren we de tas met paspoorten, pasjes, fototoestel, reservesleutel en geld kwijt. Het voorzetten van de reis leek toen aan een zijden draad te hangen.

• Hobbel 1: We hadden die nacht kamp gehouden op het Tibetaans plateau op zo'n 3800 meter. Het had gesneeuwd en er woei een ijzige wind.
• Hobbel 2: De dieselleidingen waren 's nachts bevroren.
• Hobbel 3: Het was te koud om de leidingen ter plekke te ontdooien. Auto gesleept naar nabijgelegen dorp. Pas eind van de middag liep de diesel weer.
• Hobbel 4: De weersverwachting. Nog lagere temperaturen en sneeuw verwacht. We moeten naar lager gelegen gebied.
• Hobbel 5: Tocht van 3 uur door het duister. We stoppen bij het eerste de beste restaurantje als we zijn afgedaald tot 3000 meter.
• Hobbel 6: Er ligt een kettinghond op 30 meter van de auto die het terrein bewaakt.
• Hobbel 7: De hond is in de loop van de avond vermoedelijk van de ketting gehaald.
• Hobbel 8: Marleen zoekt buiten een plasplaats en wordt door een/de hond aangevallen. Grote bijtwond in bovenbeen.
• Hobbel 9: Naar het lokale ziekenhuis, 20 km verderop. We gaan met de auto van de restauranthouder.
• Hobbel 10: Als we het ziekenhuis om één uur 's nachts verlaten, belt de vrouw van de restauranthouder. Ze zegt dat hij geen rijbewijs heeft.
• Hobbel 11: Dan maar met de taxi terug.
• Hobbel 12: In de consternatie bij terugkomst laten we de tas in de taxi liggen.
• Hobbel 13: Naast de reisdocumenten, zit er geld in de tas. Onze gids zegt direct dat de kans dat we de tas dan terugkrijgen miniem is.

En inderdaad, ondanks al onze inspanningen hebben we de tas met inhoud nooit meer terug gezien.

De beste hulp
Die eer komt het consulaat van de Nederlandse ambassade in Beijing toe. Afgezien van de rabiësinjecties voor Marleen was onze eerste prioriteit het regelen van noodpaspoorten. Voor de aanvraag van een noodpaspoort moesten we naar Shanghai of Beijing vliegen. Maar dat was meer dan 2000 km verwijderd van waar we waren. En intussen moeten we met de groep de auto naar het zuiden richting Laos brengen. Dat is een dikke 2000 km de andere kant op. Bovendien konden we de paspoorten niet zo maar even halen. De noodpaspoorten worden namelijk niet in China maar centraal in Kuala Lumpur in Maleisië gemaakt. Het hele traject is dan: Chengdu (waar we toen waren) - Beijing - Kuala Lumpur - Beijing - Chengdu, een afstand van zo'n kleine 15.000 kilometer. We zaten dus echt in een spagaat. Met hulp van de ambassade konden we de paspoorten in een stad slechts 400 km verder aanvragen. En vervolgens hebben ze er haast mee gemaakt. Want binnen 3 dagen lagen de roze noodpaspoorten te wachten in Chengdu. We weten nog steeds niet hoe ze dat zo snel gedaan hebben, waarschijnlijk met de diplomatieke post. Maar hoe dan ook, we hebben neef Harm in Beijing gevraagd het consulaat een goede fles wijn te bezorgen. Per mail deelde het consulaat mee dat deze op hun wekelijkse borrel met smaak geconsumeerd is. Mensen, het was jullie gegund!
Hiermee wil niet gezegd zijn dat alle Nederlandse ambassades in het buitenland zo'n goede service leveren. Toen we op de steppen van Kazachstan de nummerplaat van de auto verloren hebben we ook een berichtje naar de ambassade in Astana gestuurd. Gezien het gedoe met de politie daar wilden we graag advies hebben. Per ommegaande post kregen we deze mail:

I hope your problem have been solved in the meantime.
Local staff of the Embassy will check how to proceed in this case.

Het is goed dat we daar niet op hebben we gewacht want anders zaten we nog steeds in Kazachstan. We hebben er nooit meer wat van gehoord.

Het meeste geld
Dat kun je op twee manieren bekijken. Je kunt kijken naar de wisselkoers of naar het volume in bankbiljetten. Qua wisselkoers krijg je het meeste geld voor je euro in Laos. Daar krijg je ongeveer 10.000 Kip voor 1 euro. De grootste coupure is 100.000 Kip, een tientje. Als je 250 euro wisselt, ben je klaar met 25 briefjes. Dat valt dus wel mee.
Anders is dat in Oezbekistan. De munteenheid in Oezbekistan is de som. Er gaan 4000 som in een euro. Maar het lastige is dat de grootste coupure slechts 1000 som bedraagt, een kwartje. Als je dus 250 euro wisselt krijg je tenminste 1000 briefjes van 1000 som. En dat is een pak papier van 25 cm hoog. Heel vaak krijg je het echter in coupures van 500 som. In dat geval draag je dus een halve meter bankbiljetten met je mee. We torsten het geld daarom altijd in een aparte plastic zak met ons mee (Het geld op de foto is het equivalent van 75 euro).

De meest domme actie.
Na de gebeurtenissen rond de verloren tas in China hadden we slechts één pinpas over. Hoewel we vervangers hadden aangevraagd en gekregen waren deze nog steeds in Nederland. Onze grote angst was dan ook dat deze enige pas in het ongerede zou raken. En dat gebeurde ook.
Onze noodpaspoorten tellen maar een paar blaadjes en zijn al bijna vol als we in Laos aankomen. We moeten dus ergens gewone paspoorten aanvragen. En dat kan in Thailand. We vliegen van Laos naar Thailand. Op het vliegveld van Bangkok pint Harry geld maar vergeet de pas uit de automaat te halen. Hij komt er na 5 minuten achter maar dan is de pas al spoorloos verdwenen.  Daar staan we dan. Zonder pinpas, zonder creditcard, met alleen een paar honderd euro aan Thaise baht. En zo komen we voor het eerst in aanraking met Western Union. Via de verzekering maakt de bank 1000 euro over. En dat gaat heel simpel. Na de overboeking krijg je een nummer. Met dat nummer en je identificatie ga je dan naar een kantoor van Western Union en krijg je het geld in lokale valuta uitbetaald. Gedurende vier weken zijn we zo gevoed vanuit Nederland totdat we weer de beschikking kregen over de nieuwe pinpassen, creditcards en de contanten.
Marleen had ook een niet te slimme actie. Ze had Maleisisch geld, de Ringit, samen met de dollars opgeborgen. Een Ringit is ongeveer 20 eurocent. Toen we de verscheping van de auto moesten betalen in Ringits, zaten daar ook de biljetten van 100 dollar tussen. Maar het moet gezegd, de biljetten van 100 dollar en 100 Ringit leken ook wel een beetje op elkaar.

Het aardigste raadsel
Op een avond zaten we gezellig te praten met Boudewijn, een Nederlander, getrouwd  met een Thaise vrouw. Hij verhuurt eenvoudige maar redelijk comfortabele bungalowtjes dicht bij het strand aan de west kust van Thailand. Het was zo'n avond waar bij een lekker drankje de sterke verhalen aan bod komen. Een van die verhalen betrof het fenomeen van de aangespoelde schoenen. Boudewijn vertelde dat aan de westkust vooral linker schoenen op het strand aanspoelen. Je moet naar de oostkust gaan om vooral de rechter schoenen te vinden. Eerlijk gezegd dachten we dat het een broodje aap verhaal was.
Toen we een keer een lange strandwandeling maakten langs de oostkust van Maleisië schoot dit verhaal ons weer te binnen. We hebben toen over een afstand van 8 km de schoenen geteld die op de vloedlijn lagen. Door hun ligging op de vloedlijn kun je zeggen dat ze echt net zijn aangespoeld. En inderdaad, we telden 14 rechter exemplaren en slechts 4 linker. De kans dat zo'n verdeling op toeval berust is ongeveer 1 procent. De kans dat het geen toeval is maar dat er een mechanisme achter deze uitkomst zit is 99 procent. Na enig zoekwerk op Internet blijkt dit fenomeen ook op andere stranden in de wereld voor te komen. Zo spoelen op Texel veel meer linker dan rechter schoenen aan. De meest gehoorde verklaring is dat linkerschoenen zich in zeestromingen anders gedragen dan rechterschoenen. Dat lijkt plausibel. Linkerschoenen zijn anders van vorm dan rechterschoenen. Dus vermoedelijk worden ze door de zeestroming uit elkaar gedreven en spoelen ze min of meer voorgesorteerd op de stranden aan.

We hebben nog veel meer lijstjes. Het ergste verkeer (Bangkok). De langste wachttijd bij de grens (Oezbekistan). Het meest spectaculaire schouwspel (de vlucht van miljoenen vleermuizen in Cambodja). Het meest curieuze land (Elista, de enige boeddhistische republiek in Europa). De zwaarste regenbui (het Walnotenbos in Kirgizië). De grootste tegenvaller (dat de auto Cambodja niet binnen mocht). Het lekkerste eten (nasi met gebraden eend met verse sinaasappelsap voor 2 euro, Maleisië). De meest openlijke seks in de samenleving (Thailand). De meest spectaculaire autoweg (een spiraalvormige tunnel, China). De beroerdste service (de Mercedesdealers in Thailand). Het armste land (Laos). Het meeste ongerief (ongedierte, hitte en vochtigheid; Zuid-Thailand). Als we hier over zouden uitweiden dan zou dit afsluitend blog veel te lang worden.

Maar wie weet, misschien komt er over niet al te lange tijd een passend vervolg.

Tot slot: de leukste afleiding
De leukste afleiding tijdens de reis was het maken van dit blog. Het was een goede manier om al de indrukken die je tijdens het reizen opdoet te ordenen. Marleen hield het dagboek bij en zette de foto's op de computer. Harry sorteerde bruikbare filmfragmenten van  de dashcam, de drone of de reguliere camera. Om de paar weken namen we dan een paar dagen vrij om het blog te maken: foto's sorteren, filmpjes monteren en schrijven. Dat laatste hebben we om en om gedaan aan de hand van het dagboek. Om de stijl enigszins uniform te houden was als Marleen schreef Harry eindredacteur en andersom. En als het dan klaar was dan hadden we echt het gevoel dat we hard gewerkt hadden. We hopen dat jullie bij het lezen net zo veel plezier hebben gehad als wij bij het schrijven.