Dwars door Zuid Brazilië

Beste allemaal,

Hoewel we bijna 6 maanden voor deze etappe door Zuid Amerika hebben uitgetrokken maken we toch een beetje vaart in Brazilië. Volgens planning ontmoeten we Rogier en Rowan begin januari in het zuiden van Chili. Ze reizen dan in hun eigen camper mee naar Vuurland. Omdat we tijd zijn kwijt geraakt met de vertraging van de boot korten we onze rit door Brazilië wat in. Wij zullen alleen een paar zuidelijke provincies doorkruisen.

Grenzen en stempels
We naderen de grens tussen Uruguay en Brazilië.  Van onze vorige reis door Rusland en Azië zijn we zwaar bewaakte grenzen gewend met vaak militaire bewapening en strenge controle. We zijn benieuwd hoe het hier in Zuid Amerika zal zijn. Onlangs hoorden we een bericht van een Nederlandse familie, die hun camper in Bolivia achter moest laten omdat ze een bepaald formulier misten. Zonder auto keerden ze terug naar Nederland. Eduardo, de papierenregelaar in Montevideo drukte ons op het hart om bij de grens het document van de auto af te laten stempelen. Anders zouden we problemen kunnen krijgen. We zijn dus gewaarschuwd en volgen met spanning de borden richting Frontera Uruguay-Brasilia. Hoe zal de grens hier zijn? Rustig doorrijdend ontwaren we enkele kilometers verder op tot onze verbazing verkeersborden met Portugese tekst. Zonder dat we het merkten zijn we al in Brazilië beland.
Dat is niet de bedoeling. Tegen het verkeer in rijden we terug. Aan de kant van de weg staat een gebouwtje. Dat is de douane waar we moeten zijn. We halen onze stempels, bewijs van binnenkomst,  en krijgen een nieuw document voor de auto voor Brazilië. Ons oude document voor Uruguay moeten we inleveren. Denkend aan de woorden van Eduardo maken we een foto van de overdracht van de papieren. Je weet maar nooit. Verder is er geen enkele inspectie of wat dan ook.
Een paar grensovergangen later beginnen we het systeem te begrijpen. Het komt er op neer dat je zelf verantwoordelijk bent voor alle stempels en papieren. Dus in principe kun je gewoon bij de grenzen doorrijden zonder entree stempel in je pas of zonder het papier waaruit blijkt dat je de auto tijdelijk het land invoert. Je moet dan wel het betreffende land op soortgelijke wijze verlaten, dus zonder exit stempel en geen bewijs dat je de auto weer het land uit hebt gebracht. Het probleem is nu dat er soms wel controle is. In dat geval hang je. Het betekent namelijk dat je illegaal het land bent binnen gekomen. Het betekent ook dat je illegaal je auto hebt geïmporteerd. We letten er dus goed op dat we alle formaliteiten doorlopen. En dan nog gaat het soms mis.
Op weg naar de grote watervallen van Iguacu snijden we een stuk af door van Brazilië de grens over te steken naar Argentinië. Het is een kleine grenspost aan de rivier die beide landen scheidt. Aan Braziliaanse kant geven we de paspoorten en het import formulier van de auto af. Het autoformulier wordt ingenomen als bewijs dat de auto het land verlaat. Even later krijgen we ook de paspoorten terug. Als we met het pontje aan de Argentijnse kant zijn aangekomen, zien we tot onze schrik dat onze paspoorten niet zijn afgestempeld. Vervelend, want we hebben nu "illegaal" Brazilië verlaten. En voor de watervallen moeten we Brazilië nog een keer binnen.
Een paar dagen later gaan we van de Argentijnse naar de Braziliaanse kant van de watervallen. Als we onze stempels willen halen ziet de vrouw wel ons oude aankomst stempel in ons paspoort maar geen vertrek stempel. Daar begrijpt ze niets van, hoe kunnen we nou het land binnenkomen terwijl uit onze paspoorten blijkt dat we het land nooit verlaten hebben? Ze haalt haar baas erbij. Die spreekt gelukkig een beetje Engels en samen met ons Spaans kunnen we de man duidelijk maken wat er aan de hand is. We leggen hem aan de hand van de kaart uit waar we de grens overgingen zonder een stempel. Hij is hulpvaardig: "Nu geen nieuw stempel. Bij de grens tussen Brazilië en Paraguay het oude stempel af laten tekenen. Voor 2 dagen Brazilië  heb je geen document voor de auto nodig". Voor de zekerheid vragen we toch maar even zijn naam en telefoonnummer.
Als we een paar dagen later de grens oversteken naar Paraguay is er geen Braziliaanse douanier te bekennen. Geen slapende honden wakker gemaakt. Dus gewoon lekker doorgereden en geen exit stempel gehaald. Op het moment van schrijven zitten we volgens ons paspoort dus in twee landen tegelijk: Brazilië en Paraguay.

Eerste indrukken van Brazilië
De zuidelijke staat Grande Rio de Sul staat bekend als de meest gaucho provincie van Brazilië. Een gaucho is de Latijns Amerikaanse benaming van een cowboy. Er wonen van oudsher veel mensen uit Europa vooral Duitsers en Italianen. Het is een welvarende streek.
Het eerste plaatsje waar we overnachten heet Pelotas. We gaan op zoek naar een telefoonwinkel om een Simkaart te kopen. Na veel vragen de juiste winkel gevonden. Sim blijkt Tim in het Portugees en een Simkaart wordt uitgesproken als "Tsjippie". In de winkel verkopen ze van alles: meubelen, witgoed, strijkijzers en ook telefoonkaarten.  Het is een niet heel grote winkel maar we tellen zeker 20 man/vrouw personeel, netjes gekleed in rood-wit uniform. Er zijn nauwelijks klanten. Het bedienend personeel  staat in groepjes geanimeerd met elkaar te kletsen. Wij worden door een vriendelijke jongedame  geholpen. Eerst moeten we bij de kassa de simkaart betalen, vervolgens kunnen we die helemaal achter in de winkel bij een balie ophalen. Dan  terug naar de verkoopster  om de internetbundel te kopen en vervolgens weer naar de kassa om deze te betalen. Daarna pas kan het internet worden geactiveerd en zijn we weer online.
We staan aan een grote lagune. Door onze buren zijn we uitgenodigd voor de churrasco, de barbecue. Martin en Marilene zijn heel hartelijke mensen die ons gisteren ook al een kop koffie aanboden. Martin is van Duitse afkomst en vindt het leuk om Duits te praten. Zijn vader kwam uit Bamberg. Tot zijn vierde jaar sprak hij thuis alleen maar Duits. Dat veranderde toen hij naar school ging. Van de ene op de andere dag moest hij overschakelen naar Portugees. Martin werkt bij een bank. Marilene is sinds kort met pensioen. In Brazilië gaan de vrouwen op hun 60e, de mannen op hun 65e met pensioen. Bij de barbecue is ook nog een bevriend stel aanwezig: Eva en Yuwilson.
We drinken bier en er gaat een grote beker rond met een cocktail van lemon, suiker en schnapps (caipirinha). De beker wordt vooral uitgewisseld door de vrouwen. We eten knapperig brood met worstjes, aardappelsalade, verse boontjes, tomaten en natuurlijk biefstuk van het spit. Marleen is geen vleeseter maar dit vindt ook zij lekker. Het vlees is zo mals dat het smelt op de tong. De biefstuk kost hier 5 euro per kilo. Er wordt veel gekletst en gelachen. Er is veel hilariteit als Eva vertelt dat Yuwilson vroeger thuis ook Duits sprak, maar dat hij alles is vergeten. Martin vertelt dat hij een Duitse pas heeft. Zijn zonen en kleinkind kunnen ook een Duitse pas krijgen. Hij denkt niet dat hij in Duitsland mag stemmen.
Het meest zuidelijke deel van Brazilië is vlak. Naarmate we noordelijker komen plooit het landschap zich. Het is een mooie gebied. Glooiend,  veel begroeiing, beetje jungle-achtig, met daartussen bouwgrond, vooral graan. Weinig koeien. Rode aarde, veel ijzer in de grond.
De doorgaande wegen zijn 2-baans, smal en druk. Er is veel vrachtverkeer. De vrachtwagens hier zijn erg lang. Je ziet ze met 8 soms zelfs 9 assen. Het is vervelend rijden en goed opletten.

De missieposten van de jezuïeten
We zijn nu aangekomen in het gebied van de Missiones. Vanaf de 16e eeuw waren er in een groot deel van Zuid Amerika missieposten van de jezuïeten.  
De orde van de Jezuïeten werd in 1534 opgericht door Ignatius van Loyola. Deze Spanjaard was in eerste instantie een militair. Maar vanwege opgelopen verwondingen was die loopbaan ten einde gekomen. De orde was gericht op het lenigen van de noden van de wereld en had een zekere militaire structuur. Een soort Leger des Heils avant la lettre. De oprichting valt samen met de verovering van Amerika door de conquistadores.
Zoals de Wiki dat bondig beschrijft, gingen deze conquistadores in de begintijd te keer als ware roofridders en mishandelden de inheemse bevolking van de regio op gruwelijke wijze. De indianen werden uitgewrongen en van hun waardevolle bezittingen beroofd, misbruikt, tot slavernij gedwongen en uiteindelijk vaak zonder pardon gedood. Naar schatting verminderde de Indiaanse bevolking binnen korte tijd met 90%, mede als gevolg van allerlei geïmporteerde zieken.
Er waren echter ook Spanjaarden die tegen deze misdaden in opstand kwamen. Als gevolg daarvan werd in 1542 een nieuwe koloniale wet aangenomen, waarin werd getracht de indianen in Latijns-Amerika beter te beschermen. Erg effectief was die wet niet. De excessen gingen gewoon door. Behalve op die plaatsen waar de jezuïeten missieposten hadden opgericht. De Jezuïeten zetten zich in om de indianen te bekeren en hun levensomstandigheden te verbeteren.  Echte idealisten.
We bezoeken de ruïne van de post in San Miguel, een van de best bewaarde en thans op de lijst van de Unesco. Alleen de restanten van de kerk staan er nog. Voor de kerk bevonden zich een 50 tal houten barakken die elk plaats boden aan zo'n 100 indianen  Als je naar het schaalmodel kijkt lijkt het net op een Duits concentratiekamp. De indianen werden natuurlijk bekeerd tot het christendom. Maar daar hield het niet bij op. De priesters leerden hen ook het land te bewerken of een ambacht uit te oefenen. Het werden zelfvoorzienende gemeenschappen met alleen gemeenschappelijk eigendom. Volgens sommige historici waren het halve communistische enclaves. Hoe dan ook, de indianen op de missieposten werden beschermd. En dat was wel nodig ook.
Een van de grootste problemen in de nieuwe wereld was het gebrek aan arbeidskracht. De veroveraars beschikten over uitgebreide landerijen. Alleen brachten deze nauwelijks iets op omdat er geen arbeiders waren om er op te werken. Om daar wat aan te doen werd de indianenjacht georganiseerd door groepen bewapende bendes (de Bandeleiros) met als doel indianen tot slaaf te maken. De 'loslopende' indianen waren een makkelijk doelwit. De in de missiepost georganiseerde indianen konden zichzelf echter veel beter verdedigen. De indianen die tot slaaf werden gemaakt leefden meestal niet lang. Ze waren ongeschikt voor het zware werk. Het is ironisch dat de slavenjacht op de indianen pas ophield toen men negerslaven ging importeren. Deze waren veel beter geschikt voor zware arbeid.
In de loop van 150 jaar zijn er tientallen missieposten opgericht in een gebied zo groot als West Europa. Niet alleen in Brazilië maar ook in Argentinië, Paraguay, Bolivia tot in Peru toe. Door zijn aparte organisatie werden het van lieverlee  staatjes binnen de staat. Dit beviel de heersende macht niet. Rond 1750 werden de Jezuïeten teruggeroepen door de Spaanse en Portugese koningen. Binnen de kortste keren raakten de missieposten in verval zowel qua bebouwing als qua organisatie. De gevolgen waren desastreus. Zo waren er in Paraguay in die tijd enige honderdduizenden Guarani indianen. Een deel heeft zich gemengd met de veroveraars. Maar van de 'echte' Guarani zijn er nu nog slechts 28.000 over.

De watervallen van Foz do Iguacu
Je kunt de watervallen bezoeken zowel vanaf de Braziliaanse als de Argentijnse kant. Wij beginnen met de laatste. Het is een indrukwekkend schouwspel. Je moet het gezien hebben om het je te kunnen voorstellen. Al die kubieke meters water die over de rand naar beneden storten. De kolkende massa beneden en de dampen in de lucht. Je kunt er heel dicht bij komen. Het donderend geraas verraadt de enorme kracht van het water. Omdat woorden te kort schieten, zie de foto's en filmpjes.
In het gebied van de watervallen wemelt het van de coatis, dieren die doen denken aan een tapir (miereneter). Maar het is familie van de beer, het zijn zogenaamde neusberen. Ze zijn ongeveer zo groot als een kleine hond en hebben een spitse neus waarmee ze in de grond wroeten. De klauwen hebben scherpe nagels waarmee ze flink kunnen uithalen om voedsel te bemachtigen. We zagen hoe een vrouw met een plastic zak etenswaren werd besprongen door een coati. Gelukkig liep het goed af. Gezien de waarschuwingsborden met afbeeldingen van nare wonden is dat niet altijd het geval. Ook zien we hier veel vlinders, sommigen wel 15 centimeter groot met prachtige tekening en kleuren. Grappig is dat de vissen in de rivier boven de watervallen zich anders hebben ontwikkeld dan de vissen beneden. Ze zijn kleiner en anders van vorm.

Op moment van schrijven zitten we in Asuncion, de hoofdstad van Paraguay. We zijn intussen multimiljonair geworden. Voor 150 euro krijg je 1 miljoen van de lokale valuta. We hebben voor een paar dagen een lekker ruim appartement gehuurd. Even geen ongedierte. De afgelopen weken hebben we nogal wat insectenbeten opgelopen. De ergste zijn van een soort vlooien die in het gras leven. Daar hebben we de man/vrouw wel een stuk of 30 van. Ze jeuken behoorlijk en het duurt wel een paar weken voordat ze weg zijn. Daarnaast zijn er natuurlijk de muggen. Hiervan heb je twee soorten. De eerste soort steekt net zo als bij ons alleen als het donker is. Het zijn er gelukkig niet zo veel. De tweede soort steekt alleen maar overdag. Ze worden met name bloeddorstig in de schemering bij zeer warm en vochtig weer. Ook al hebben we ons ingesmeerd met 50% deet, als het uiteindelijk donker is ben je al gauw 5 steken verder.
Over een paar dagen gaan we verder de Chaco in op weg naar Bolivia. Dat is een 1000 km lange rit door een woest gebied met nauwelijks bewoning. Bovendien moeten we een beetje geluk hebben. De weg is gedeeltelijk geasfalteerd. Als het hard geregend heeft is het niet verharde gedeelte onbegaanbaar voor onze auto. We hopen dus dat we het voorlopig droog houden.